In de studie ‘Samenwerking op bedrijventerreinen’ ging de SERV op zoek naar inspirerende voorbeelden van duurzame samenwerking op bedrijventerreinen. Hier kan u een selectie uit het rapport lezen met een overzicht van acties rond beeldvorming, biodiversiteit en inrichting in de onderzochte zones.

Het project CIRCULER is opgestart vanuit de visie van Interleuven en haar collega-intercommunales WVI en Leiedal om de aanpak voor de ontwikkeling van een bedrijventerrein permanent te verbeteren. De lat werd in het verleden al hoog gelegd door het streven naar een duurzaam bedrijventerrein met ingrepen zoals opvang en hergebruik van hemelwater, afname van groene energie, bedrijventerreinmanagement, efficiënt ruimtegebruik, … Met dit project gaan ze nog een stap verder en willen ze komen tot een circulair bedrijventerrein. Meer info over het project vindt u hier.

Op donderdag 10 december 2020 stelde Interleuven de toolbox voor (her)ontwikkeling van circulaire bedrijventerreinen voor aan een breed publiek van lokale besturen en ontwikkelaars tot bedrijven en bewoners van bedrijventerreinen. U kan de webinar hier herbekijken: https://youtu.be/2HG-v1BIP4w. De toolbox is het resultaat van het co-creatieproces van het project CIRCULER, dat werd gerealiseerd met de steun van Vlaanderen Circulair. In dit co-creatieproces werden de bedrijven van de bedrijventerreinen Haasrode betrokken. De bedrijventerreinvereniging C-Valley Leuven was tevens partner in dit project. De toolbox omvat maar liefst 64 acties verdeeld over zes relevante thema’s. Verschillende stakeholders kunnen aan de hand van deze acties aan de slag gaan om het circulair bedrijventerrein samen te realiseren. U kan de toolbox downloaden via www.circuler.be/download.

Een werkgroep uit de Retiese Ambachtszone ‘De Bempdekens’ diende een subsidieaanvraag in bij de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) Antwerpen voor enerzijds een uniforme bewegwijzering via poort- of havennummers, anderzijds voor de herinrichting en verfraaiing van het retentie- of bufferbekken binnen deze zone. Deze werkgroep bestaat uit een actieve groep bedrijven binnen de ambachtszone en krijgt ondersteuning van de bedrijventerreinmanager van de Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen (IOK) en de gemeente Retie. De werkgroep onderhoudt nauwe contacten met de overige bedrijven om de onderlinge samenwerking te stimuleren. Doel van deze werkgroep is het uitwerken van concrete acties om de bedrijvenzone te verduurzamen. 

Het invoeren van havennummers binnen de bedrijvenzone was één van de eerste actiepunten in het kader van bedrijventerreinmanagement. Deze manier van bewegwijzering wordt veel gebruikt in (grotere) industrieterreinen en is intussen goed ingeburgerd.
Door het aanleggen van verschillende elementen in de omgeving, wordt de functie van het bufferbekken uitgebreid. Speeltoestellen, een picknickruimte en een bijenhotel zorgen ervoor dat deze plek kan uitgroeien tot een groene ontmoetingsruimte. Op die manier vormt het een groene barrière tussen de bedrijven en de bewoning, maar tevens vormt het een verbinding tussen beide omdat het ervoor zorgt dat (buurt)bewoners in de bedrijvenzone worden geïntegreerd.

Dit project kwam tot stand dankzij de steun van de Provincie Antwerpen, de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) Antwerpen en de gemeente Retie. Ook een aantal gevestigde bedrijven hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan deze realisatie.

Steeds meer werknemers maken gebruik van de fiets voor hun woon-werk verplaatsing. Met de fiets ben je vaak sneller, zeker in een stedelijke context. Maar is een bedrijventerrein wel veilig voor fietsende werknemers? En waar zitten de knelpunten? De combinatie van watergebonden activiteiten, vrachtverkeer en autoverkeer vormen een uitdaging op vlak van verkeersveiligheid.

De Provincie Antwerpen heeft getracht concrete richtlijnen aan te reiken om een bedrijventerreinen fietsvriendelijker of fietsgeschikter te maken. Deze kunnen worden ondergebracht in zes pijlers: fietsbereikbaarheid, infrastructuur en diensten, fietsparkeren, signalisatie, fietscultuur en -campagnes en inspraak en overleg. Sommige maatregelen kunnen bedrijven zelf nemen, andere ingrepen situeren zich op het niveau van het hele bedrijventerrein. Tot slot zijn er maatregelen die buiten de bedrijvenzone vallen, zoals bijvoorbeeld afstandsparkings met deelfietsen voor het afleggen van de last mile.

Wil je zelf aan de slag? Download de gratis toolbox hier!

Op 20 september 2018 lanceerden het Departement Omgeving in samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos, Natuurpunt en Corridor de nieuwe “Green Deal Bedrijven en Biodiversiteit”.

Met deze Green Deal willen de initiatiefnemers twee vliegen in één klap slaan: de uitbreiding van de groenblauwe netwerken in Vlaanderen en tegelijkertijd een ondersteunende boost geven aan het imago van bedrijven met een duurzame levenskwaliteit voor de werknemers, bewoners en andere stakeholders.

Intercommunale IGEMO is op dit domein al jaren een innovatieve speler. Reeds in 2003 werd in de KMO-zone ‘Misstraat’ in Berlaar resoluut gekozen voor een zeer brede groene bufferzone met een volledig nieuwe gracht die aansluit op het bestaande bekenstelsel. Alle bedrijven kunnen hun hemelwater rechtstreeks laten afvloeien in de gracht. Om het natuurlijk karakter van de gracht te beklemtonen werd besloten een meandering aan te brengen en de breedte van de gracht te laten variëren. Verder werd bij de aanleg van de bufferzone aandacht geschonken aan het behoud van kleinschalige landschapselementen (knotwilgen). De bufferzone werd vervolgens aangeplant met streekeigen beplanting. Rietkragen verstevigen de taluds, zodat geen kunstmatige beschoeiing diende te gebeuren. Door het totaalconcept is de waterkwaliteit zeer hoog. 

Ook op de andere KMO-zones van IGEMO zijn er open grachten, open bufferbekkens, groenbuffers en laanbeplanting die de biodiversiteit verhogen.

Door mee in de Green Deal te stappen, wil IGEMO haar nadrukkelijk engagement voor de toekomst tonen. Belangrijke actiepunten zijn het verhogen van het draagvlak, het mee instappen in een lerend netwerk, de focus houden op het algemeen welzijn (gaande van de lokale werknemer tot de sporadische leverancier) en bewustwording creëren rond biodiversiteit in het maatschappelijk verantwoord ondernemen. 

De omgeving van het Albertkanaal in Antwerpen (districten Merksem en Deurne), Schoten en Wijnegem omvat het tweede grootste bedrijventerrein van de provincie Antwerpen. Sinds juni 2018 wordt door de POM Antwerpen een gebiedsmanagement opgestart. Dit gebeurt in samenwerking met de partners Schoten, Wijnegem, Antwerpen en de Vlaamse Waterweg én wordt ondersteund door de Vlaamse overheid. Het doel is om de samenwerking tussen bedrijven binnen de Kanaalkant naar een hoger niveau te tillen. Missie: de Kanaalkant op de kaart zetten als een toonaangevend bedrijventerrein.

Het eindrapport Economisch Netwerk Albertkanaal (ENA) uit 2003 zette het Albertkanaal opnieuw in de kijker. De POM Antwerpen faciliteerde het overleg tussen bedrijven en overheden. Dit leidde in 2006 tot het project ‘herwaardering Albertkanaal’. In 2010 leverde dit de start op van het masterplan Herwaardering Albertkanaal via een samenwerkingscharter. 

Tijdens de uitvoering van het masterplan stootte de POM op de grenzen van haar bevoegdheid, de provincie Antwerpen nam over. Een breed gedragen gebiedsgerichte visie werd ontwikkeld via de opmaak van het Kaderplan, een bijhorend actieprogramma zag het licht. De focus kwam te liggen op overleg tussen overheden en op investeringen van de verschillende overheden.

Dit heeft zijn vruchten afgeworpen, zoals de opmaak van het toekomstplan, de aanleg van nieuwe kades, de verbreding van het Albertkanaal, het aanleggen van fietsinfrastructuur, de werken aan het Klein Schijn, de verhoging van de bruggen,… Dit alles om van de Kanaalkant een modern bedrijventerrein te maken met veel werkgelegenheid, een goede bereikbaarheid, aandacht voor duurzaamheid en succesvolle ondernemingen.

De infrastructuurwerken en het toekomstplan zijn al een grote stap. Volgende stap is ruimte geven aan de bedrijven door aanwezige bedrijfsdynamieken te ondersteunen, te bestendigen en toekomstgerichte activiteiten mogelijk te maken. De bedrijven gezamenlijk laten inzetten op het verduurzamen van hun bedrijfsvoering is essentieel, voorbij de eigen perceelsgrens heen.

Om de nieuwe fase een boost te geven is er sinds juni 2018 een gebiedsmanager actief. Hij zet zich voluit in voor de optimalisering en verdere ontwikkeling van het bedrijventerrein. Op de grens tussen overheid en bedrijven spoort hij de juiste organisaties aan om projecten te starten in de zone Kanaalkant. De focus ligt op actie en realisatie. Omwille van de ligging van nabije gelegen woonzones is dit ook een kans om buurtbewoners actief te betrekken bij de Kanaalkant.

Wat doet de gebiedsmanager voor het projectgebied Kanaalkant?

• Hij ontzorgt de bedrijven via het loket Kanaalkant
• Hij zoekt mee naar realiseerbare projecten in verduurzaming van een bedrijf
• Hij assisteert in de zoektocht naar een juiste locatie voor een bedrijf, bij de opstart van energie-deel-projecten, bij het verhogen van watergebonden vrachtvervoer, bij het bepalen van de fietsgeschiktheid in de zone, bij een samenaankoop …

Waar ooit de zuidelijke cluster van de petroleumindustrie was, rijst stilaan Blue Gate Antwerpen (BGA), als een van de modelbedrijvenparken van Europa, uit de grond. Quares, vastgoeddienstverlener, werkt samen met Blue Gate Antwerp Development (BGAD) aan een innovatief business park management met een ongezien dienstenpakket voor Vlaanderen. Het klassieke business park management in Vlaanderen zet vooral in op het controleren en in goede staat houden van zowel het openbare als private domein aangevuld met het stimuleren van samenwerking onder de bedrijven.

Het business park management in BGA streeft naar een intensieve samenwerking tussen alle stakeholders zodat een circulair en CO2-neutraal bedrijventerrein bereikt kan worden. Naast de samenwerking en clustering op procesniveau, is het business park management in BGA maximaal gericht op shared services en infrastructuur. Zo zullen er uitsluitend centrale parkeergebouwen zijn, zal er een centraal facility en congres point komen op het terrein waar bedrijven gebruik kunnen maken van centrale faciliteiten voor vergaderen, fitness, horeca, etc. Daarnaast zal ook het energiebeheer centraal aangestuurd worden en zal een warmtenet gerealiseerd worden. Het business park management zal verder nog inzetten op een centraal afvalmanagement, collectieve beveiliging, etc.

Bovendien zal het business park management samen met Bopro NV de bedrijven bijstaan in het bereiken van hun individuele doelstellingen aangaande duurzaam bouwen (BREEAM), duurzame mobiliteit, etc. Ook op siteniveau zullen de duurzame doelstellingen verankerd worden door een Breeam Communities certificatie.

BGA heeft het voordeel dat de aspecten van een duurzaam parkbeheer reeds geworteld zijn in de concept- en inrichtingsfase. Dit zorgt ervoor dat kostenvoordelen, serviceverhoging en procesoptimalisaties veel gemakkelijker kunnen worden behaald. Het bedrijvenpark is bijvoorbeeld zo vormgegeven dat er langgerekte aaneengesloten bouwblokken ontstaan met grote binnenkoeren voor het gezamenlijk stapelen van materiaal en opslag. Het in goede banen leiden van het delen en beveiligen van deze ruimte is één van de taken die de parkmanager op zich neemt.

Het beheer van de ruimte gaat verder zeer breed. In plaats van elk bedrijf zijn eigen afhandeling van regenwater te laten doen of voor eigen parking te zorgen, wordt dit via één centraal systeem van groene ruimte, wadi’s, trage wegen en amper drie parkeertorens geregeld. Dit zorgt voor een significante kostenbesparing en ruimte-efficiëntie, maar bewerkstelligt tegelijkertijd een hoge uniformiteit en ruimtelijke kwaliteit.

De parkmanager moet dus een hoge mate van betrokkenheid hebben en heeft een veel grotere verantwoordelijkheid ten opzichte van de klassieke bedrijventerreinen waar er veel minder diensten of infrastructuur worden gedeeld. Tot slot is dit business park management geen statisch gegeven. Het opgemaakte charter en parkreglement is aanpasbaar in de tijd zodat het business park management ook mee kan evolueren met veranderende technologie en beleidskaders.

Mede dankzij de provinciale subsidie ‘Stimuleren van duurzame acties op bedrijventerreinen’ kon vzw Parkmanagement La Corbeille de afgelopen jaren de nodige acties uitwerken die bijdragen aan de duurzaamheid en kwalitatieve inrichting van het bedrijventerrein La Corbeille in Hulshout.

Er werd buitenmeubilair (tafels en banken) geplaatst, hetgeen bijdraagt aan de sociale interactie tussen de bedrijven. Het middenplein is dankzij de aanleg van een Wadi opgewaardeerd en een rustgevende plek geworden. Er werden her en der vuilbakken geposteerd, wat de netheid van het bedrijventerrein ten goede komt. Dankzij de verplaatsbare fietsenstalling kunnen fietsen droog en degelijk worden gestald. Geen overbodige luxe want door de ligging van het bedrijventerrein aan de fietsroute Herentals – Aarschot komen immers veel medewerkers met de fiets. Er werden 2 AED-toestellen geplaatst, die degelijk onderhouden worden en jaarlijkse opleidingen moeten ervoor zorgen dat er steeds meer mensen op het terrein op de hoogte zijn van de werking van deze toestellen.

‘Het uitgangspunt is dat de bedrijven actief op onze site zich moeten kunnen focussen op hun kernactiviteiten. De vzw zorgt voor een aangenaam kader en voormelde acties dragen hier zeker toe bij’, aldus parkmanager Marco Spoto. Omdat het bedrijventerrein nog niet voltooid is, zal er in de toekomst nog verder worden geïnvesteerd. De input van de bedrijven in te ondernemen acties is meer dan welkom.