Het project “Grensland is Circulair” testte een collectieve totaalaanpak voor een beter materiaal- en afvalbeheer op het industriepark Grensland Menen-Wervik en twee bedrijventerreinen in Wervik. Het project inventariseerde eerst grondstoffen en reststromen bij de deelnemende bedrijven. Deze inventaris vormde de basis voor een betere of hoogwaardigere bestemming van de materialen op het terrein. Tegelijkertijd werd hiervoor een financieel model ontwikkeld.

Het project kreeg de steun van Vlaanderen Circulair, de provincie West-Vlaanderen en POM West-Vlaanderen. Deelnemende partners waren bedrijventerreinvereniging Grensland Menen-Wervik, 3PT Consult, Mirom, Stad Menen, Stad Wervik, Provincie West-Vlaanderen en POM West-Vlaanderen.

Op de 'Circulaire week' van 19-23 september 2022 werden alle projectresultaten gedeeld naast tal van andere sprekers en topics:

https://www.wervik.be/grenslandcirculair/circulaire-week-19-23-september

Op 2 december 2021 organiseerde het Kennisnetwerk Bedrijventerreinmanagement een webinar rond het thema 'Circulariteit op bedrijventerreinen'. Deze boeiende sprekers deelden hun expertise met ons:

·Thomas Vandenhaute (Sirris) schetste de uitdaging en aanpak van circulaire economie in Vlaanderen. Het doel is materialen langer en nuttiger gebruiken. Thomas legde het concept helder uit aan de hand van 4 principes: 1. recycleren is niet dé oplossing, 2. de waarde zit bij de gebruiker, 3. samenwerken is het nieuwe normaal, 4. grenzen zitten in je hoofd. De vele voorbeelden inspireren om zelf aan de slag te gaan.

·Astrid De Man (OVAM) ging dieper in op één aspect van circulaire economie, namelijk bedrijfsafval. De uitdaging hierbij is zoveel mogelijk afval te sorteren aan de bron. De ervaring leert dat ophaalrondes op bedrijventerreinen heel goed werken, zelfs beter dan een inzamelpunt.  Om bedrijven verder te motiveren hun afval correct te sorteren en zo weinig mogelijk restafval aan te bieden, besliste de Vlaamse Regering om het bedrijfsrestafval duurder en de controles strenger te maken vanaf januari 2022.

·Philippe Tavernier (3PT Consult) illustreerde de aanpak op het industriepark Grensland Menen-Wervik en de bedrijventerreinen Klingstraat en Hoogweg in Wervik.  Met het project 'Grensland Circulair' nemen bedrijven de handschoen op en werken ze samen aan een beter materialenbeheer, afvalpreventie en optimalisatie van de selectieve inzameling van afvalfracties met focus op upcycling en circulariteit van materialen.

·Liesbeth Remue (Agentschap Innoveren & Ondernemen) zoomde tot slot in op het relanceplan Vlaamse Veerkracht en de accenten die Vlaanderen wil leggen op vlak van klimaat, duurzaamheid en innovatie. VLAIO wil de omslag naar een circulaire economie verder ondersteunen, en werkt aan een voorstel voor subsidie-oproepen in 2022. Hou onze nieuwsbrief en de website van VLAIO in de gaten, of schrijf je in op de nieuwsbrief van Vlaanderen Circulair voor alle informatie over circulaire economie in Vlaanderen.

Circulaire economie is een boeiend verhaal waarbij samenwerking de sleutel tot succes is. Onder de 85 deelnemers waren vertegenwoordigers van bedrijventerreinverenigingen, lokale, regionale en Vlaamse besturen, werkgeversorganisaties, studiebureaus en ook ontwikkelaars en beheerders van bedrijventerreinen. Doorheen de presentaties en de vragenronde kwam de ‘nood aan samenwerking’ goed uit de verf en werd duidelijk dat er verschillende praktijkervaringen zijn die andere bedrijventerreinen kunnen inspireren. Kortom, het thema circulariteit op bedrijventerreinen is duidelijk actueel bij de doelgroepen van het Kennisnetwerk BTM!

Wilt u weten hoe u circulaire economie positief kan inzetten op uw bedrijventerrein? Bekijk alvast de presentaties van de verschillende sprekers en de opname van het webinar. Alle vragen werden live beantwoord, maar we voegen graag nog de verwijzing naar Brusselse initiatieven toe:

• deelplatform voor bouwmaterialen Rotor DC
• ondersteuning vanuit de Brusselse overheid: http://www.circulareconomy.brussels/?lang=en
• Ook Sirris ondersteunt Brusselse bedrijven bij hun innovatie. Dikwijls met steun van Innoviris: https://innoviris.brussels/

In de studie ‘Samenwerking op bedrijventerreinen’ ging de SERV op zoek naar inspirerende voorbeelden van duurzame samenwerking op bedrijventerreinen. Hier kan u een selectie uit het rapport lezen met een overzicht van acties rond circulaire economie, ketenbeheer, water en afval in de onderzochte zones.

Smart Symbiose is een matchmaking platform om industriële afval- en nevenstromen een hoogwaardigere toepassing te geven, volgens het principe van Lansink. Dit wordt bereikt via actieve workshops, bedrijfsbezoeken en een interactieve databank. Smart Symbiose gaat actief op zoek naar het maken van matches tussen producerende bedrijven en volgen de status op om mogelijke barrières te begeleiden. 

Bent u op zoek naar een afvalstroom die in uw productieproces kan passen of hebt u een afvalstroom waarvan u van mening bent dat hij nuttiger kan toegepast worden dan dit vandaag gebeurt, neem dan contact op via bijgevoegde link. Smart Symbiose bekijkt alvast gratis haar databank naar mogelijke oplossingen.

Bedrijven kunnen heel wat winst boeken als ze efficiënt met materialen omgaan. Wat voor het ene bedrijf een afvalstroom is, kan een grondstof of energiebron zijn voor het andere. Via het proefproject ‘ecoclusters’ van OVAM werd nagegaan of deze bedrijven elkaar echt vonden.

Een ecocluster is een groep van naburige bedrijven die samenwerken. Dit kan op allerlei manieren: afval collectief inzamelen en laten ophalen, nagaan hoe grondstoffen efficiënt kunnen ingezet worden, reststromen uitwisselen,…

OVAM testte het systeem van ecoclusters in Olen. Zeven bedrijven namen deel aan het project. Elk bedrijf maakte eerst een materialenscan. Via deze scan kregen bedrijven zicht op de efficiëntie waarmee ze materialen inzetten en wat dat opbrengt. Vervolgens werd er gezocht naar mogelijkheden tot samenwerking tussen de bedrijven.

Uit het Olens proefproject kwamen alvast een aantal waardevolle projecten voort. Zo gaan enkele houtverwerkende bedrijven hun afvalhout verzamelen en leveren aan een ander bedrijf. Dit bedrijf gaat de houtresten gebruiken om elektriciteit op te wekken en de gebouwen te verwarmen. Een win-winsituatie voor alle partijen. Een ander voorstel dat gerealiseerd werd, is de organisatie van een inzamelronde voor KGA bij de bedrijven.

NOLIMIT staat voor “Noord-Limburgse Industriële Transacties”. Het is een studie (2016) in opdracht van POM Limburg die naar nieuwe samenwerkingen tussen de bedrijven op en rond het Nolimpark (Overpelt) zocht.

In de studie werden de kansen onderzocht voor industriële symbiose op vlak van materiaalstromen, capaciteitsoverschotten en warmteuitwisseling. Directe uitwisseling van restwarmte en materiaalstromen biedt mooie economische en ecologische kansen op een lokaal niveau. Spijtig genoeg blijven veel van deze kansen onbenut. Veel bedrijven hebben een beperkt zicht op de waardeketen waarvan ze deel uitmaken omdat hun aandacht voornamelijk uit gaat naar klanten en leveranciers.

De daaropvolgende schakels in de keten zijn minder bekend. Over wat er zich afspeelt binnen andere bedrijven in de regio, of zelfs hetzelfde bedrijventerrein, tast men in het duister. De verantwoordelijkheid, tijd en middelen voor een gedegen studie over de industriële activiteiten die plaatsvinden in de omgeving en welke kansen tot samenwerking daarin bestaan, zijn helemaal niet aan de orde in een normale bedrijfsvoering, noch binnen een ondernemersclub. Bovendien is het bij aanvang van zo’n studie alleen maar duidelijk wie de kosten zal dragen maar niet wie er uiteindelijk de vruchten van zal plukken. POM Limburg wilde met NOLIMIT deze patstelling doorbreken.

De NOLIMIT studie bracht de overschotten en interesses van materialen, energie en capaciteit bij deelnemende bedrijven in kaart. Volgende mogelijkheden kwamen tijdens het onderzoek naar boven:

• valorisatiemogelijkheden van grote hoeveelheden houtachtige reststromen
• inzet van restwarmte, al dan niet in combinatie met warmte uit biomassa
• samenwerken in de voorbehandeling van metalen voor oppervlaktebewerkingen
• valorisatiemogelijkheden voor thermohardende polymeren
• brede kansen voor het gehele bedrijventerrein zoals het bundelen van transportactiviteiten en LNG

Omdat de inhoud van dit onderzoek nog onontgonnen terrein is en door de aanwezigheid van grote aantallen bedrijven en bedrijvenclusters, zijn er naast bovenstaande kansen nog tal van andere mogelijkheden die in samenwerkingsverbanden aan bod kunnen komen. De Industriegroep Overpelt zal daarom bepaalde kansen verder uitwerken om te komen tot concrete samenwerkingsvormen.

De studie NOLIMIT werd mogelijk gemaakt dankzij de steun van het Agentschap Innoveren & Ondernemen, de Intercommunale Nolimpark en de Industriegroep Overpelt. De volledige studie kan u onderaan downloaden.