Bedrijven kunnen heel wat winst boeken als ze efficiënt met materialen omgaan. Wat voor het ene bedrijf een afvalstroom is, kan een grondstof of energiebron zijn voor het andere. Via het proefproject ‘ecoclusters’ van OVAM werd nagegaan of deze bedrijven elkaar echt vonden.

Een ecocluster is een groep van naburige bedrijven die samenwerken. Dit kan op allerlei manieren: afval collectief inzamelen en laten ophalen, nagaan hoe grondstoffen efficiënt kunnen ingezet worden, reststromen uitwisselen,…

OVAM testte het systeem van ecoclusters in Olen. Zeven bedrijven namen deel aan het project. Elk bedrijf maakte eerst een materialenscan. Via deze scan kregen bedrijven zicht op de efficiëntie waarmee ze materialen inzetten en wat dat opbrengt. Vervolgens werd er gezocht naar mogelijkheden tot samenwerking tussen de bedrijven.

Uit het Olens proefproject kwamen alvast een aantal waardevolle projecten voort. Zo gaan enkele houtverwerkende bedrijven hun afvalhout verzamelen en leveren aan een ander bedrijf. Dit bedrijf gaat de houtresten gebruiken om elektriciteit op te wekken en de gebouwen te verwarmen. Een win-winsituatie voor alle partijen. Een ander voorstel dat gerealiseerd werd, is de organisatie van een inzamelronde voor KGA bij de bedrijven.

Een eco-efficiënt bedrijventerrein is een terrein waar via samenwerking tussen bedrijven onderling en met overheden veranderingen in bedrijfsprocessen en in de inrichting van het terrein gerealiseerd worden. Deze zijn gericht op het verbeteren van het (bedrijfs)economisch resultaat, de vermindering van de milieubelasting en het efficiënter gebruik van energie, water, materiaal en de ruimte.

Eco-efficiënte bedrijfsprocessen kunnen onder meer gerealiseerd worden via:

• uitwisseling van energie, materiaal (grondstoffen/afval) en water
• gezamenlijk gebruik van nutsvoorzieningen en bedrijfsfuncties
• combinatie van vervoer van goederen en/of personen
• gemeenschappelijke inzameling en afvoer van afvalstoffen
• ...

Een eco-efficiënte terreininrichting kan voortvloeien uit:

• intensiever gebruik van de ruimte
• nutsvoorzieningen met een hoog rendement
• multimodaal transport en/of hoogwaardig openbaar vervoer
• gemeenschappelijke bedrijfsgerichte voorzieningen en diensten
• ...

Een eco-efficiënt bedrijf is onderdeel van een eco-efficiënt bedrijventerrein en is een bedrijf dat minder energie, water en materiaal gebruikt om dezelfde hoeveelheid product te maken waardoor de kosten dalen en het bedrijf competitiever wordt. Zo'n bedrijf gaat m.a.w. op zoek naar winst voor het milieu (minder energie, minder water, minder materiaal) én naar winst voor het bedrijf (minder kosten en competitiever).

NOLIMIT staat voor “Noord-Limburgse Industriële Transacties”. Het is een studie (2016) in opdracht van POM Limburg die naar nieuwe samenwerkingen tussen de bedrijven op en rond het Nolimpark (Overpelt) zocht.

In de studie werden de kansen onderzocht voor industriële symbiose op vlak van materiaalstromen, capaciteitsoverschotten en warmteuitwisseling. Directe uitwisseling van restwarmte en materiaalstromen biedt mooie economische en ecologische kansen op een lokaal niveau. Spijtig genoeg blijven veel van deze kansen onbenut. Veel bedrijven hebben een beperkt zicht op de waardeketen waarvan ze deel uitmaken omdat hun aandacht voornamelijk uit gaat naar klanten en leveranciers.

De daaropvolgende schakels in de keten zijn minder bekend. Over wat er zich afspeelt binnen andere bedrijven in de regio, of zelfs hetzelfde bedrijventerrein, tast men in het duister. De verantwoordelijkheid, tijd en middelen voor een gedegen studie over de industriële activiteiten die plaatsvinden in de omgeving en welke kansen tot samenwerking daarin bestaan, zijn helemaal niet aan de orde in een normale bedrijfsvoering, noch binnen een ondernemersclub. Bovendien is het bij aanvang van zo’n studie alleen maar duidelijk wie de kosten zal dragen maar niet wie er uiteindelijk de vruchten van zal plukken. POM Limburg wilde met NOLIMIT deze patstelling doorbreken.

De NOLIMIT studie bracht de overschotten en interesses van materialen, energie en capaciteit bij deelnemende bedrijven in kaart. Volgende mogelijkheden kwamen tijdens het onderzoek naar boven:

• valorisatiemogelijkheden van grote hoeveelheden houtachtige reststromen
• inzet van restwarmte, al dan niet in combinatie met warmte uit biomassa
• samenwerken in de voorbehandeling van metalen voor oppervlaktebewerkingen
• valorisatiemogelijkheden voor thermohardende polymeren
• brede kansen voor het gehele bedrijventerrein zoals het bundelen van transportactiviteiten en LNG

Omdat de inhoud van dit onderzoek nog onontgonnen terrein is en door de aanwezigheid van grote aantallen bedrijven en bedrijvenclusters, zijn er naast bovenstaande kansen nog tal van andere mogelijkheden die in samenwerkingsverbanden aan bod kunnen komen. De Industriegroep Overpelt zal daarom bepaalde kansen verder uitwerken om te komen tot concrete samenwerkingsvormen.

De studie NOLIMIT werd mogelijk gemaakt dankzij de steun van het Agentschap Innoveren & Ondernemen, de Intercommunale Nolimpark en de Industriegroep Overpelt. De volledige studie kan u onderaan downloaden.